ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC NGHỀ NGHIỆP CỦA GIẢNG VIÊN
TS. Phạm Ngọc Trúc, ThS. Nguyễn Văn Sơn, ThS. Vũ Huyền Trang
Trường Đại học Kinh Bắc
Nghị quyết số 29-NQ/TW của Hội nghị lần thứ 8, Ban chấp hành Trung ương khóa XI đã chỉ rõ mục tiêu cụ thể của đổi mới đối với giáo dục đại học (GDĐH) là: “…tập trung đào tạo nhân lực trình độ cao, bồi dưỡng nhân tài, phát triển phẩm chất và năng lực tự học, tự làm giàu tri thức, sáng tạo của người học. Hoàn thiện mạng lưới các cơ sở giáo dục đại học, cơ cấu ngành nghề và trình độ đào tạo phù hợp với quy hoạch phát triển nhân lực quốc gia; trong đó, có một số trường và ngành đào tạo ngang tầm khu vực và quốc tế. Đa dạng hóa các cơ sở đào tạo phù hợp với nhu cầu phát triển công nghệ và các lĩnh vực, ngành nghề; yêu cầu xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế.”
Hưởng ứng việc triển khai thực hiện nghị quyết số 29-NQ/TW của Đảng, Trường Đại học Kinh Bắc đã đưa ra Chiến lược phát triển nhà trường, tầm nhìn đến năm 2030-2035 là: “Đến năm 2030, trở thành trường đại học ứng dụng, được xếp hạng cao trong hệ thống giáo dục đại học cả nước”.
Để đạt được mục tiêu đó, đảm bảo và từng bước nâng cao chất lượng đào tạo là một trong những giải pháp hết sức quan trọng. Đến lượt mình, chất lượng đào tạo lại phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: chất lượng chương trình đào tạo; cơ sở vật chất phục vụ đào tạo; chất lượng đội ngũ giảng viên…Trong đó, chất lượng đội ngũ giảng viên được xem là yếu tố hàng đầu.
Để đảm bảo chất lượng đào tạo, nhiều quốc gia, cơ sở GDĐH đã và đang áp dụng các tiêu chuẩn, tiêu chí để đánh giá NLNN của giảng viên. Tuy nhiên, để có kết quả đánh giá khách quan, chính xác, có tác dụng thúc đẩy giảng viên phấn đấu vươn lên thì các tiêu chí đánh giá cần phù hợp với đặc trưng của từng cơ sở GDĐH. Ví dụ, trong ba nhiệm vụ chính của người giảng viên là giảng dạy, nghiên cứu khoa học và phục vụ cộng đồng; thì nhiệm vụ nghiên cứu khoa học của giảng viên các cơ sở GDĐH định hướng nghiên cứu phải được đề cao hơn so với các cơ sở GDĐH định hướng ứng dụng. Đối với Trường Đại học Kinh Bắc, Quyết định số 350/QĐ-TTg ngày 26 tháng 3 năm 2012 của Thủ tướng Chính phủ về việc thành lập Trường Đại học Kinh Bắc đã chỉ rõ Trường Đại học Kinh Bắc là cơ sở giáo dục đại học tư thục theo định hướng ứng dụng. Trường Đại học Kinh Bắc tuyên bố sứ mạng của mình là: “ Đào tạo nhân lực trình độ đại học và trình độ khác có chất lượng cao, có năng lực khởi nghiệp hiệu quả, trong đó có người khuyết tật; nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, cung cấp dịch vụ chuyên môn đa lĩnh vực, đáp ứng sự nghiệp phát triển kinh tế – xã hội của đất nước và hội nhập quốc tế”. Để làm tròn sứ mạng đã cam kết, giảng viên của Trường Đại học Kinh Bắc bên cạnh năng lực giảng dạy và năng lực nghiên cứu khoa học, năng lực phục vụ cộng đồng cũng cần được đề cao.
Trong bối cảnh nêu trên, việc nghiên cứu xây dựng một bộ tiêu chí đánh giá NLNN giảng viên cho riêng Trường Đại học Kinh Bắc là một yêu cầu cần thiết để đo lường chất lượng đội ngũ. Trên cơ sở đó có những biện pháp nhằm nâng cao NLNN cho đội ngũ giảng viên của nhà trường. Ngày 11/08/2025, Hội đồng nghiên cứu khoa học Trường Đại học Kinh Bắc đã có buổi làm việc để thông qua, đánh giá và nghiệm thu đề tài nghiên cứu khoa học “Đánh giá năng lực nghề nghiệp của giảng viên” thuộc đề tài KHCN cấp trường năm 2025.
- Tên đề tài: Nghiên cứu xây dựng bộ tiêu chí đánh giá năng lực nghề nghiệp của giảng viên Trường Đại học Kinh Bắc.
- Chủ nhiệm đề tài: TS. Phạm Ngọc Trúc
- Cơ quan chủ trì: Trường Đại học Kinh Bắc
- Phối hợp thực hiện: ThS. Nguyễn Văn Sơn (thành viên đề tài), ThS. Vũ Huyền Trang (thư ký đề tài)
- Thời gian thực hiện: Từ tháng 04/2025 đến tháng 08/2025
Việc đánh giá NLNN giảng viên, nghiên cứu cũng nhằm mục tiêu kép sau đây:
Thứ nhất, đối với cá nhân giảng viên, mỗi lần thực hiện đánh giá là một lần có cơ hội để nhìn lại chính mình, rà soát lại toàn bộ các công việc của mình đã và đang làm. Kết quả đánh giá với những thang đo trung thực, chính xác sẽ phản ánh cơ bản về năng lực, hiệu quả làm việc của người giảng viên, mức độ hoàn thành nhiệm vụ, nhất là nhiệm vụ giảng dạy. Qua đó, người giảng viên sẽ nhận diện chính xác hơn những điểm mạnh để tự tin tiếp tục phát huy và phát hiện những điểm yếu của bản thân để có cách khắc phục, sửa chữa. Thông qua kết quả đánh giá, mỗi cá nhân giảng viên sẽ được trưởng thành hơn, từ đó mà cả tập thể đội ngũ giảng viên của nhà trường cũng sẽ phát triển lớn mạnh hơn.
Thứ hai, đối với nhà quản lí, kết quả đánh giá NLNN của Giảng viên sẽ là cơ sở, là căn cứ để thực hiện các chiến lược về phát triển nhân sự. Nhờ đánh giá NLNN mà các nhà quản lí sẽ hiểu chính xác hơn khả năng của từng giảng viên, giúp cho việc phân công việc thực sự “đúng người, đúng việc”, khai thác được tối ưu những khả năng và biết đánh thức, khơi dậy tiềm năng của từng giảng viên. Kết quả đánh giá NLNN cũng là căn cứ để thực hiện các chế độ chính sách công bằng đối với từng giảng viên (chế độ thi đua, khen thưởng; chế độ nâng lương…) nhằm khuyến khích, động viên kịp thời khi họ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, khi họ có những cố gắng đáp ứng được yêu cầu của đơn vị và nhu cầu của các bên liên quan. Đồng thời có các chế tài thích hợp để xử lí và khắc phục những yếu kém còn tồn tại. Thông qua kết quả đánh giá NLNN, các nhà quản lí sẽ đưa ra được kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng giảng viên của nhà trường phù hợp nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cũng như các kĩ năng cần thiết của người giảng viên. Đây là những yếu tố hết sức cần thiết để nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên của nhà trường.
Nghiên cứu đã làm rõ những khái niệm cơ bản như: khái niệm NLNN, khái niệm đánh giá, khái niệm tiêu chí, tiêu chuẩn…và điểm qua một số công trình nghiên cứu về đánh giá NLNN của đội ngũ GVĐH trong nước và trên thế giới thời gian gần đây. Qua đó thấy được đây là một trong những vấn đề còn khá mới mẻ nhưng cần thiết đối với GDĐH của Việt Nam. Vì rằng, việc đổi mới nội dung chương trình đào tạo và phương pháp đào tạo có thành công hay không trước hết phụ thuộc vào NLNN của đội ngũ giảng viên.
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn tổ chức hoạt động đánh giá NLNN của giảng viên trong một số cơ sở giáo dục đại học trong và ngoài nước thời gian qua, căn cứ yêu cầu tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo, nghiên cứu đã đề xuất bộ tiêu chí đánh giá NLNN của giảng viên Trường Đại học Kinh Bắc gồm 4 tiêu chuẩn: Năng lực giảng dạy (có 04 tiêu chí); Năng lực nghiên cứu khoa học (có 03 tiêu chí); Năng lực phát triển nghề nghiệp (có 03 tiêu chí) và Năng lực phục vụ xã hội (có 03 tiêu chí). Mỗi tiêu chí lại có một số chỉ báo có tính định lượng cao dựa trên những sản phẩm, minh chứng cụ thể, phù hợp. Kèm theo đó là các giải thích và gợi ý chi tiết nhằm giúp người tham gia đánh giá có thể đánh giá một cách khoa học, khách quan, công bằng và chính xác NLNN của giảng viên.
Để bộ tiêu chí đánh giá NLNN của giảng viên thực sự phù hợp với những đặc trưng cơ bản và điều kiện cụ thể của Trường Đại học Kinh Bắc, cần sớm triển khai áp dụng thí điểm trong một vài đơn vị. Sau đó sơ kết, chỉnh sửa. Bộ tiêu chí đã được chỉnh sửa, bổ sung và tiếp tục được triển khai thí điểm diện rộng trong toàn Trường, trên cơ sở đó hoàn thiện bộ tiêu chí để sử dụng thường xuyên, lâu dài.
Trên cơ sở kết quả nghiên cứu tại Trường Đại học Kinh Bắc, bộ tiêu chí đánh giá NLNN của giảng viên có thể áp dụng cho các cơ sở giáo dục đại học trong toàn quốc.
